แนวทางการสร้างเครือข่ายการให้บริการช่วยเหลือสนับสนุน นักศึกษาที่มีความพิการเรียนรวมในระดับอุดมศึกษา

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาแนวคิดการสร้างเครือข่ายการให้บริการช่วยเหลือสนับสนุนนักศึกษาที่มีความพิการเรียนรวมในระดับอุดมศึกษา 2) เพื่อศึกษาระบบการให้บริการช่วยเหลือสนับสนุนนักศึกษาที่มีความพิการเรียนรวมในระดับอุดมศึกษา 3) เพื่อศึกษาแนวทางการพัฒนาการสร้างเครือข่ายการให้บริการช่วยเหลือสนับสนุนนักศึกษาที่มีความพิการเรียนรวมในระดับอุดมศึกษา การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) มีการเก็บข้อมูลภาคสนามจากการสัมภาษณ์กลุ่มเป้าหมาย และผู้ที่เกี่ยวข้อง หรือหน่วยงานโยตรง โดยเก็บข้อมูลจากผู้ให้ข้อมูลสำคัญ (Key Informants) ได้แก่ นักศึกษาที่มีความพิการ ผู้อำนวยการ (หัวหน้า) ศูนย์ช่วยเหลือสนับสนุนนักศึกษาที่มีความพิการเรียนรวม ผู้ให้การบริการช่วยเหลือสนับสนุนนักศึกษาที่มีความพิการ และอาสาสมัครช่วยเหลือสนับสนุนนักศึกษาที่มีความพิการเรียนรวม จำนวนทั้งสิ้น 64 คน จากมหาวิทยาลัยที่มีศูนย์บริการช่วยเหลือสนับสนุนนักศึกษาที่มีความพิการเรียนรวม จำนวน 16 แห่ง ผลการวิจัยพบว่า 1) ปัจจุบันได้เน้นการบริการระดับมหาวิทยาลัยเป็นหลัก เพื่อไม่ให้เกิดความแออัด ในศูนย์บริการระดับมหาวิทยาลัย มีแนวโน้มในด้านการสนับสนุนงบประมาณเพื่อการดาเนินการจำนวนเพิ่มขึ้น ทำให้แนวโน้มเงินบำรุงของศูนย์บริการระดับมหาวิทยาลัยเพิ่มมากขึ้น แต่ก็ยังพบว่าการจัดการสนับสนุนนี้ไม่สม่ำเสมอในแต่ละศูนย์บริการระดับมหาวิทยาลัย และแตกต่างกันในแต่ละศูนย์บริการระดับมหาวิทยาลัย 2) ระบบบริการเป็นระบบที่จัดบริการในด้านการส่งเสริม การช่วยเหลือ การสนับสนุน และการฟื้นฟูสภาพอย่างผสมผสานแก่นักศึกษาที่มีความพิการ สำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษามีหน้าที่กำกับดูแลให้ระบบมีความเป็นธรรมทั่วถึง มีคุณภาพ มีประสิทธิภาพ มีความโปร่งใส และตรวจสอบได้ ซึ่งระบบบริการประกอบด้วยระบบย่อยต่าง ๆ ซึ่งแต่ละระบบมีความเกี่ยวเนื่อง และสัมพันธ์กัน การที่ภาครัฐจัดให้มีบริการหลายระดับ ทำให้โอกาสในการเข้าถึงบริการที่มีความซับซ้อนที่จัดโดยบริการในระดับที่สูงขึ้นลดลง ซึ่งข้อเท็จจริง คือ บริการแต่ละระดับเชื่อมโยงกันด้วยระบบส่งต่อ (Referral System) หากระบบส่งต่อมีประสิทธิภาพ ปัญหาการเข้าถึงบริการในระดับที่สูงขึ้นก็จะหมดไป ระบบบริการจึงสามารถจัดแบ่งได้หลายระดับ โดยในแต่ละระดับจะมีจำนวนบุคลากรที่รับผิดชอบแตกต่างกัน มีบทบาทหน้าที่แตกต่างกัน และเชื่อมโยงกันด้วยระบบส่งต่อ เพื่อให้สามารถจัดบริการที่ให้เกิดการใช้ทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ 3) ปัจจุบันมีความจำเป็นในการพัฒนาการจัดระบบในรูปแบบเครือข่าย แทนการขยายศูนย์บริการนักศึกษาที่มีความพิการ โดยใช้หลักการที่สามารถเชื่อมโยงบริการเข้าด้วยกัน ทั้งนี้ให้เป็นไปตามสภาพข้อเท็จจริงทางภูมิศาสตร์ และการคมนาคม โดยไม่มีเส้นแบ่งของการปกครอง หรือการแบ่งเขตบริการเป็นตัวขวางกั้น ทั้งนี้ในการพัฒนาศูนย์บริการนักศึกษาพิการต่าง ๆ ให้เป็นส่วนหนึ่งของระบบเครือข่ายบริการ เพื่อให้ศูนย์บริการนักศึกษาพิการแต่ละแห่งเติบโตอย่างมีทิศทาง มีภารกิจ หน้าที่ชัดเจน มีจังหวะก้าว และเกื้อหนุนซึ่งกันและกันภายในเครือข่าย ซึ่งศูนย์บริการนักศึกษาพิการแม่ข่าย ศูนย์การศึกษาพิเศษประจำจังหวัด โรงเรียนการศึกษาพิเศษ เจ้าหน้าที่ อาสาสมัคร ร่วมทั้งเครือข่ายภาคีมีภาระในการพัฒนาการให้บริการร่วม คือ ด้านการส่งเสริม ด้านการช่วยเหลือ ด้านการสนับสนุน ด้านการฟื้นฟูสภาพ